Wanneer de ‘Kreelseplas’ is ontstaan, is onbekend. De plas ligt aan de Kreelseweg, vernoemd naar het goed ‘Kreel’. Deze weg verbindt Ede, via Mossel, met Otterlo. Vanaf 1770 rukten zandverstuivingen ook hier sterk op: in 1840 was het ‘Kreelse Zand’ 130 ha groot. Later nam begroeiing in de vorm van heide en bossen weer toe.

Smeltwater

Sinds eeuwen ligt er op de Ginkel, grofweg noordelijk van de Herberg Zuid Ginkel, een landbouwenclave met akkers en weilanden. Deze landgoederen/boerennederzettingen kennen we onder de namen ‘Kreel’, ‘Hindekamp’ en ‘Groot-Ginkel’. Dat in dit, overigens droge, gebied van zandgronden akkerbouw mogelijk is en was, komt doordat twee smeltwater-dalen uit de ijstijden hier samenkomen. Hierdoor werd in de loop der eeuwen een waterondoorlatende leemlaag gevormd. Over deze schuin aflopende laag stroomt ondiep grondwater vanaf De Driesprong toe. Daardoor kent het gebied meerdere watergangen, poelen en plassen. Dit landbouwgebied is circa 150 ha groot en is bijna geheel eigendom van de gemeente Ede.

Drassig

De Kreelseplas ligt op het laagst gelegen stuk van de Ginkel. In de nabijheid vinden we nog de ‘Heidebloemplas’ en de ‘Plas van Gent’. Vanaf de Kreelseplas stroomde vroeger een beekje genaamd de ‘Hartense Beek’ zuidwaarts tot in de Ginkelse Heide, waar het ‘verdween’ naar het diepere grondwater. Verderop komt het water weer te voorschijn, waar het mede de Renkumse beken voedt. De omgeving van de Kreelseplas is drassig en er zijn maar weinig bomen die dat verdragen. Om die reden groeien daar dan ook vrijwel uitsluitend elzen, die op de hogere, droge delen van de Veluwe niet te vinden zijn. In dit drassige gebied is sprake van hoogveenvorming, doordat plantendelen en bladeren in het water vallen en zich opstapelen. Dit sponsachtige materiaal neemt veel water op en kent een bijzondere plantengroei met onder ander veenpluis.